WSPOLPRACA

Otwarcie granic przed ponad dziesięciu laty i możliwość odwiedzania Polski przez obywateli Republiki Federalnej Niemiec przyczyniło się do nawiązania bardzo ścisłej współpracy pomiędzy mieszkańcami Wolsztyna a Ziomkostwem Heimatkreis Wollstein e.V. z Bad Bevensen w Republice Federalnej Niemiec. Od 28 czerwca 2002 roku istnieje umowa o partnerstwie między Kołem Ziomków a Muzeum Roberta Kocha. Stałe kontakty i wzajemna pomoc wskazują wyraźnie, iż nasze kontakty należy zaliczyć do bardzo udanych, pozwalających przełamać różne stereotypy i przybliżające nas do członkostwa w Unii Europejskiej.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Wolsztyn znalazł się ponownie w granicach nowo odrodzonego państwa polskiego. Mimo to do 1939 roku w samym mieście Wolsztynie mieszkało również wielu Niemców. Pomijając okres sześciu lat drugiej wojny światowej, żyjący do dziś starzy mieszkańcy Wolsztyna, zarówno pochodzenia polskiego jak i niemieckiego, wskazują na wyjątkowo przyjazne stosunki między oboma grupami narodowymi w naszym mieście.
Po zakończonej wojnie obywatele niemieccy zamieszkujący w Wolsztynie opuścili miasto i na rozkaz swych władz zostali skierowani do Uelzen i Bad Bevensen w okolicach Hanoweru. Do 1990 roku byli mieszkańcy Wolsztyna pochodzenia niemieckiego odwiedzali Wolsztyn tylko indywidualnie i to bardzo sporadycznie. Zapoczątkowane przed 10 laty zmiany ustrojowe okazały się nie bez znaczenia dla ożywienia dawnych kontaktów. Żyjący jeszcze dziś dawni sąsiedzi i przyjaciele spotykają się dziś ponownie, a spotkaniom tym nie raz towarzyszyły głębokie wzruszenia i przeżycia.
Spotkania te to nie tylko rozmowy i wspomnienia, ale przede wszystkim konkretna pomoc ze strony Niemiec dla miasta Wolsztyna i znaczące działania zmierzające ku polepszeniu stosunków polsko - niemieckich.

Bardzo ważne dla kontaktów z Ziomkostwem z Bad Bevensen okazały się lata 1999 i 2000. W grudniu 1999 roku burmistrz Wolsztyna Jan Słomiński wraz z przedstawicielami Muzeum złożył oficjalną wizytę w Bad Bevensen i Uelzen. Podczas tej wizyty goście z Wolsztyna wzięli udział w uroczystości adwentowej zorganizowanej przez Koło Ziomków, na którą przybyło ponad 200 osób mieszkających do 1945 roku w Wolsztynie. Zaproszeni na to spotkanie burmistrz Leifert i starosta Schulze z Uelzen, a przede wszystkim przewodniczący Koła Ziomków Horst Eckert stwierdzili zgodnie, iż uczestnictwo polskiego burmistrza w spotkaniu ziomków jest czymś szczególnym i daje wyraz zmianom jakie zaszły w ostatnich latach w całej Europie, a w szczególności w Polsce i Niemczech. Starosta Schulze stwierdził, "iż zorganizowanie takiego spotkania jeszcze przed dziesięciu laty było by prawie niemożliwe i nie do pomyślenia. Dziś kiedy to Polska stara się o przyjęcie do Unii Europejskiej, a politycy z Berlina i Warszawy mówią o pojednaniu narodów i dobrosąsiedzkich stosunkach, mieszkańcy Wolsztyna i członkowie Koła Ziomków udowodnili, iż cele te zostały już przez nich osiągnięte i mogą być przykładem dla innych miast czy gmin."
To właśnie dzięki doraźnej pomocy Koła Ziomków z Bad Bevensen udało się otworzyć 2. maja 1996 roku Muzeum Roberta Kocha. Niemiecki Laureat Nagrody Nobla z 1905 roku, uhonorowany za odkrycie prątków gruźlicy, mieszkał w Wolsztynie w latach 1872 - 1888 a jego postać już nie raz okazała się pomostem między Polakami i Niemcami z Wolsztyna. Na uroczystość otwarcia muzeum w dniu 2. maja 1996 roku przybyli ówczesny Marszałek Sejmu RP Józef Zych, Wiceminister Zdrowia i Opieki Społecznej Wiesław Jaszczyński, wojewoda zielonogórski prof. Marian Eckert, Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec w Polsce Roland Kliesow, profesor uniwersytetu z Bonn oraz doktor honoris causa uniwersytetu Łódzkiego Horst Stoeckel, dyrektor Instytutu Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii Medycznej w Poznaniu dr Witold Jurczyk oraz wielu innych gości z kraju i zagranicy. W uroczystości tej uczestniczyli również przedstawiciele wszystkich zaprzyjaźnionych z Wolsztynem miast z Niemiec, w tym burmistrz Lübben Lothar Bretterbauer, który przekazał na rzecz muzeum 1000 marek.
W lipcu 2000 roku Koło Ziomków zorganizowało na terenie Skansenu Budownictwa Zachodniej Wielkopolski w Wolsztynie spotkanie z okazji dziesięciu lat przyjazdów do swego rodzinnego miasta Wolsztyna. Była to dobra okazja aby podziękować Kołu Ziomków za wieloletnią pomoc ofiarowaną między innymi na rzecz wolsztyńskiego szpitala czy odbudowę i remont muzeum noblisty Roberta Kocha. Koło Ziomków przekazało wolsztyńskiemu szpitalowi 60 łóżek oraz leki na łączna wartość ponad 120.000 marek. Finansowy wkład ziomkostwa w odbudowę oficyny przy Muzeum Roberta Kocha w Wolsztynie upamiętnia tablica pamiątkowa. Są to więc bardzo wyraźne dowody wskazujące na duże zaangażowanie i rzetelną pomoc.
Podczas spotkania w Wolsztynie w lipcu 2000 roku przewodniczący Koła Ziomków Horst Eckert zaproponował władzom gminy i powiatu spotkanie na międzynarodowej wystawie EXPO 2000 w Hanowerze celem zaprezentowania Wolsztyna i jego kontaktów z Ziomkostwem możliwie jak największemu gronu. Do spotkania takiego doszło drugiego września 2000 roku w pawilonie polskim podczas oficjalnych dni Wielkopolski obchodzonych podczas wystawy EXPO 2000. Koło Ziomków reprezentował cały zarząd natomiast miasto i powiat wolsztyński przedstawiciele gminy i powiatu z burmistrzem Janem Słomińskim na czele. W spotkaniu tym uczestniczył również vice marszałek sejmiku województwa wielkopolskiego, który odznaczył Koło Ziomków złotym medalem województwa za zasługi dla pojednania między narodami polskimi i niemieckimi oraz pomoc dla miasta Wolsztyna.

Spotkanie przedstawicieli Wolsztyna z Kołem Ziomkostwa podczas wystawy EXPO 2000

Podczas spotkania w Hanowerze burmistrz Wolsztyna oraz przewodniczący Horst Eckert uzgodnili termin następnego spotkania w Wolsztynie, którego celem było poświęcenie tablicy pamiątkowej na byłym cmentarzu ewangelickim w Wolsztynie oraz zorganizowanie międzynarodowej konferencji pod patronatem premiera RP Jerzego Buzka pod tytułem "Polska-Niemcy - Tradycja i Przyszłość". Organizatorem konferencji byli: Stowarzyszenie Naukowe im. Roberta Kocha w Wolsztynie, Burmistrz Wolsztyna, Ziomkostwo Wollstein z Bad Bevensen oraz Instytut Zachodni w Poznaniu. Patronat medialny na imprezą objęli Radio Merkury z Poznania oraz Gazeta Poznańska. Uroczystości te odbyły się w Wolsztynie 21. października 2000 roku i były bez wątpienia najważniejszym wydarzeniem w stosunkach między Wolsztynem a Kołem Ziomków z Bad Bevensen. Rozpoczęła je wspólne nabożeństwo ekumeniczne, odprawiona w języku polskim i niemieckim, w byłym kościele ewangelickim w Wolsztynie, a następnie odsłonięcie tablicy na byłym cmentarzu. Jest to już druga taka tablica w powiecie wolsztyńskim na byłym cmentarzu ewangelickim. Pierwsza została odsłonięta 30 października 1999 roku na kaplicy cmentarnej w Jaromierzu, gmina Siedlec, gdzie mieszkańcy wsi dbali o miejsce pochówku swych dawnych sąsiadów i nie dopuścili do jego dewastacji. Przy pracach porządkowych uczestniczyła tu również polska i francuska młodzież przebywająca na wakacjach w Wolsztynie, w ramach wymiany młodzieży między wolsztyńskim liceum a zaprzyjaźnioną szkołą we Francji.
Podczas swego wystąpienia burmistrz Wolsztyna Jan Słomiński poinformował zebranych gości, o uchwale zarządu miejskiego z dnia 21 września 2000 roku, w sprawie upamiętnienia miejsc po byłych cmentarzach. Zgodnie z tą uchwałą wszystkie miejsca pochówku, niezależnie od narodowości i wyznania zostaną stosownie oznaczone tablicą pamiątkową informującą o tym, iż w danym miejscu był kiedyś cmentarz.

Wspólne nabożeństwo ekumeniczne 21 października 2000 roku
odprawił ks. proboszcz Piotr Markiewicz oraz pastor Werner Klipp.

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej w miejscu byłego Cmentarza Ewangelickiego
w Wolsztynie 21 października 2000 roku przez przewodniczącego Horsta Eckerta
oraz burmistrza Jana Słomińskiego

Tablica pamiątkowa w miejscu byłego Cmentarza Ewangelickiego.

Drugą częścią spotkania 21. października 2000 roku była konferencja zorganizowana pod patronatem Premiera RP Jerzego Buzka, który przysłał zebranym okolicznościowy list. Jako, iż jednym z organizatorów konferencji było Stowarzyszenie Naukowe imienia Roberta Kocha w Wolsztynie, a postać tego laureata nagrody Nobla już nie raz stała się pretekstem do wskazania wspólnej historii Polaków i Niemców w Wolsztyna wygłoszone pierwsze referaty dotyczyły właśnie tej osoby oraz problemów związanych z gruźlicą i jej leczeniem. Głos zabierali tu m. in. profesor Reinhard Burger, vice dyrektor Instytutu Roberta Kocha w Berlinie, który odebrał honorowy medal nadany instytutowi przez kapitułę Stowarzyszenie Naukowego Roberta Kocha za wkład instytutu w rozwój współpracy między polskimi i niemieckimi ośrodkami naukowymi.
Bez wątpienia największym zainteresowaniem słuchaczy cieszyła się druga część konferencji, która to bezpośrednio dotyczyła już stosunków polsko-niemieckich. Rozpoczęła ją dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu prof. dr hab. Anna Wolf-Powęska referatem "Polacy - Niemcy, drogi zbliżenia", w którym mówiła, iż trzeba było wielu lat, aby Polacy i Niemcy mogli sobie wybaczyć okrucieństwa przeszłości. Natomiast takie spotkanie, jak to w Wolsztynie, w którym uczestniczyli członkowie koła ziomków czy wspólna msza ekumeniczna z udziałem ewangelickiego pastora i polskiego proboszcza dowodzą wielkiej dojrzałości obu stron. Kolejny referat "Polacy i Niemcy - mieliśmy coś wspólnego" wygłosił przewodniczący koła ziomków Horst Eckert, który wskazał na wiele przykładów dobrosąsiedzkich stosunków panujących między Polakami a Niemcami w okresie międzywojennym w polskim już wtedy Wolsztynie. Głos zabrał również prof. dr hab. Jerzy Majchrzak były dyrektor archiwum państwowego w Kisielinie koło Zielonej Góry oraz poseł Czesław Fiedorowicz, szef Euroregionu "Szprewa Nysa Bóbr", który stwierdził, "iż takie właśnie inicjatywy współpracy, szczególnie na pograniczu, wyprzedzają regulacje unijne, a Bruksela często za nimi po prostu nie nadąża."

Na to, iż współpraca koła ziomków z Wolsztynem wyprzedza założenia wielu polityków i jest w pełni inicjatywą "oddolną" można przytoczyć również inne przykłady. Od 27 kwietnia do 1 maja 2001 roku przedstawiciele Heimatkreis Wollstein przebywali w Wolsztynie z kolejną wizytą. Można ją określić jako wizytę naukową - poznawczą, gdyż głównym jej celem było poznanie obecnej sytuacji gminy i powiatu wolsztyńskiego, ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy, rolnictwa, a także zadań gminy i powiatu, po reformie administracyjne z 1999 roku. Odbyło się kilka oficjalnych spotkań i odczytów, które poruszały wyżej wymienione tematy. Do najważniejszych z nich zaliczyć jednak należy wizytę 27 kwietnia 2001 roku w Urzędzie Marszałkowskim w Poznaniu, gdzie w Sali Herbowej odbyło się spotkanie z członkiem zarządu województwa wielkopolskiego panem Wojciechem Jankowiakiem. Spotkanie to zorganizował radny sejmiku województwa wielkopolskiego, pan Jan Koziołek, który jako były burmistrz Wolsztyna już wielokrotnie spotykał się z kołem ziomków i korzystał z ich pomocy, chociażby przy remoncie muzeum Roberta Kocha. Spotkanie w Urzędzie Marszałkowskim było dla gości z Niemiec, jak podkreślił przewodniczący Horst Eckert, nie tylko zaszczytem, ale i znakomitą okazją do zapoznania się z ogólną sytuacją panującą w województwie wielkopolskim jak i samym Poznaniu. Goście pytali również o kontakty jakie województwo utrzymuje z krajami związkowymi Republiki Federalnej Niemiec i ucieszyli się bardzo dowiedziawszy się, iż są w Urzędzie Marszałkowskim przed oficjalnym spotkaniem i podpisaniem umowy o stosunkach partnerskich, jaką województwo wielkopolskie ma podpisać z landem Hesji. Na pamiątkę swego pobytu w urzędzie Koło Ziomków Wollstein przekazało okolicznościową, srebrną monetę z wizerunkiem mieszkającego w Wolsztynie noblisty Roberta Kocha. W tym samym dniu przedstawiciele ziomków złożyli wizytę w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, gdzie rozmawiali o stosunkach polsko-niemieckich po drugiej wojnie światowej.
Kwietniowa wizyta w Wolsztynie zaowocowała również w inne spotkania i dyskusje. 29. kwietnia 2001 roku odbyło się spotkanie ze starostą powiatu wolsztyńskiego Ryszardem Kurpem, burmistrzem Janem Słomińskim oraz przewodniczącym rady miejskiej Piotrem Masznerem, którzy zreferowali temat "Zadania gminy i powiatu po reformie administracyjnej z 1999 roku". Goście pytali między innymi o finanse gminy i powiatu oraz sytuację na rynku pracy jak również o formy przeciwdziałania bezrobociu. Następnego dnia uczestniczyli już w innym wykładzie. Przewodniczący powiatowego koła PSL Andrzej Wita przedstawił sytuację rolnictwa w powiecie wolsztyńskim i wskazał na obawy jakie polscy rolnicy wiążą z przystąpieniem do Unii Europejskiej.

Kontakty jakie koło ziomków utrzymuje z Wolsztynem, ich cele i zadania, nie są określone w żadnej umowie partnerskiej czy porozumieniu. Są typowym przykładem inicjatywy oddolnej, która w tym przypadku zrodziła się po stronie niemieckiej wśród byłych mieszkańców Wolsztyna narodowości niemieckiej. Wszelkie działania i pomoc czy coroczne wizyty w Wolsztynie nie były by możliwe bez osobistego zaangażowania przewodniczącego Koła Ziomków Wollstein, pana Horsta Eckert, będącego jednocześnie burmistrzem niemieckiego miasta uzdrowiskowego Bad Bevensen.
Kolejnym dowodem dobrej współpracy między Wolsztynem a Kołem Ziomków Wollstein była uroczystość poświęcenia zegar na wieży byłego kościoła ewangelickiego w Wolsztynie, która odbyła się w sobotę 13. października 2001 roku. Zegar od wielu lat nie funkcjonował i wymagał gruntownej naprawy, której podjął się zegarmistrz z Wolsztyna Zygmunt Repiński. Obecnie zegar chodzi oraz bije kwadranse i pełne godziny.

Grupa ziomków z Bad Bevensen na czele Horstem Eckertem przekazała na ten cel 1200 DM. Dwanaście osób, chrzestnych tego zegara, zapłaciło za każdą pełną godzinę widniejącą na tarczy zegara po 100 marek.

Nowy zegar na wieży kościoła w Wolsztynie

W piątek 28. czerwca 2002 roku o godzinie 18:00 w sali Muzeum Roberta Kocha zostało podpisane porozumienie o partnerstwie miedzy Muzeum Roberta Kocha w Wolsztynie a Kołem Ziomków "Heimatkreis Wollstein e.V." z Bad Bevensen. Porozumienie to potwierdza nasze wspólne zaangażowanie w utworzenie Muzeum Roberta Kocha oraz jego utrzymanie i dalszy rozwój w przyszłości. Strony podpisujące ten akt zapewniają, iż wiedza na temat działalności doktora Roberta Kocha w Wolsztynie będzie dalej pogłębiana oraz udostępniana jak najszerszej społeczności. Przy tej okazji, już nie pierwszy raz, Koło Ziomków wsparło finansowo muzeum, tym razem kwotą 1000PLN. Na zdjęciu dyrektor Muzeum Regionalnego w Wolsztynie Zofia Chwalisz i przewodniczący Koła Ziomków Horst Eckert podpisują porozumienie o partnerstwie.

W czwartek 29 maja 2003 roku o godzinie 18:00 na byłym cmentarzu niemieckim w Widzimiu został odsłonięty kamień pamiątkowy. Urząd Miejski ustawił ogółem 13 takich tablic pamiątkowych na wszystkich byłych cmentarzach niemieckich w całej gminie. Na uroczystość przybyli członkowie Koła Ziomków Wollstein z Bad Bevensen na czele z przewodniczącym Horstem Eckertem oraz Burmistrz Andrzej Rogozinski, Przewodniczący Rady Miejskiej Wojciech Kazubski, Sekretarz Urzędu Jan Słomiński, Sołtys Widzimia Jan Chełmiński oraz mieszkańcy wioski.

Wśród grupy niemieckiej znalazło się pięć osób, które pochodzą właśnie z Widzimia, a na tym cmentarzu spoczywają ich najbliżsi krewni. Jak mówili był to dla nich bardzo ważny i podniosły dzień. [Przemówienia]